Kim są pierwsi znani nam operatorzy systemu kaucyjnego oraz za co dokładnie będą odpowiedzialni? Jak wiecie od 1 stycznia 2025 roku Polska wprowadza nowy system kaucyjny, który rewolucjonizuje recykling opakowań po napojach w Polsce. To milowy krok w stronę zrównoważonej gospodarki odpadami. Cały system będzie zarządzany przez dedykowanych operatorów, odpowiedzialnych za każdy etap procesu – począwszy od zbierania skończywszy na recyklingu opakowań. Przyjrzyjmy się bliżej temu, kto stanie na czele tego innowacyjnego przedsięwzięcia i jakie wyzwania będą ich czekać.
Pierwszy operator systemu kaucyjnego: Zwrotka.
Pierwszym operatorem nowego systemu kaucyjnego w Polsce została spółka Zwrotka. Decyzją Ministra Klimatu i Środowiska z 18 marca 2024 roku oficjalnie udzielono zezwolenia Krajowemu Systemowi Kaucyjnemu Zwrotka S.A. To upoważnienie umożliwi Zwrotce stworzenie systemu dla producentów napojów w opakowaniach objętych kaucją oraz zwrotu tejże kaucji użytkownikom końcowym.
Zwrotka to rezultat wspólnej inicjatywy Grupy Biosystem oraz Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Ochrony Środowiska. Grupa Biosystem, posiadająca bogate doświadczenie w zarządzaniu systemami zbiórki i recyklingu odpadów, stanowi solidną podstawę do efektywnego administrowania systemem kaucyjnym. Partnerstwo z Ogólnopolską Izbą Gospodarczą Ochrony Środowiska, zrzeszającą firmy działające w sektorze ochrony środowiska, dodatkowo wzmacnia pozycję Zwrotki poprzez dostęp do szerokiego zaplecza eksperckiego i operacyjnego.
Pozostali operatorzy systemu kaucyjnego: PolKa – Polska Kaucja.
PolKa – Polska Kaucja to podmiot utworzony przez Fundację Odzyskaj Środowisko, organizację działającą od wielu lat na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonej gospodarki odpadami. Misją tej fundacji jest poprawa stanu środowiska naturalnego poprzez rozwijanie systemów gospodarki odpadami oraz promowanie proekologicznych postaw w społeczeństwie. PolKa – Polska Kaucja planuje wdrożenie efektywnego systemu zbierania i przetwarzania opakowań. Obejmie on cały kraj i zapewni łatwy dostęp do punktów zwrotu opakowań.
Zadania operatora systemu kaucyjnego.
Zgodnie z ustawą o systemie kaucyjnym, do zadań operatora systemu kaucyjnego będzie należeć:
- Selektywne zbieranie opakowań: operator musi zapewnić selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu. Opakowania te będą odbierane ze sklepów, hurtowni oraz innych punktów zbierających opakowania objęte systemem kaucyjnym. Jest to określone w artykule 40i ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
- Transport opakowań: operator będzie odpowiedzialny za organizację i finansowanie transportu zebranych opakowań do zakładów przetwarzania odpadów. Zgodnie z 40i ust. 1 pkt 2 ustawy operator zorganizuje transport opakowań do zakładów przetwarzania, gdzie poddadzą je procesom recyklingu.
- Rozliczenie kaucji: operator będzie zajmował się rozliczaniem kaucji z placówkami handlowymi i innymi punktami zbierającymi butelki i puszki objęte systemem kaucyjnym. Będzie to obejmować również finansowanie kosztów zbierania oraz wypłatę kaucji dla użytkowników końcowych, zgodnie z artykułem 40i ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy.
- Prowadzenie ewidencji i sporządzanie sprawozdań: operator będzie musiał prowadzić szczegółową ewidencję zebranych opakowań oraz sporządzać sprawozdania dla odpowiednich organów kontrolnych. Jest to niezbędne do monitorowania skuteczności systemu i jego wpływu na środowisko, zgodnie z artykułem 40i ust. 1 pkt 5 ustawy.
Formalne wymogi, które muszą spełnić operatorzy systemu kaucyjnego.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 lipca 2023 roku, operator systemu kaucyjnego musi spełniać określone wymogi formalne. Operator musi być spółką akcyjną z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 5 milionów złotych. System kaucyjny tworzony przez operatora musi obejmować obszar całego kraju i być powszechnie dostępny zarówno dla wprowadzających, jak i sklepów.
Ustawa wymaga, aby operator był utworzony przez spółkę mającą siedzibę na terytorium kraju. Dodatkowo, spółka musi być utworzona przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje lub przez wprowadzających bezpośrednio produkty w takich opakowaniach, albo przez reprezentujące ich związki pracodawców lub izby gospodarcze. To zapewnia odpowiednie doświadczenie i zdolności operacyjne do zarządzania systemem na dużą skalę. Operator otrzyma zezwolenie na prowadzenie działalności na okres 10 lat. Zezwolenie wydawane jest przez ministra klimatu i środowiska po spełnieniu wszystkich wymogów formalnych.
Liczba operatorów systemu kaucyjnego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce może działać więcej niż jeden operator systemu kaucyjnego. Pozwala to na konkurencję i potencjalnie wyższy poziom efektywności. Obecnie jedynymi zgłoszonymi kandydatami są PolKa – Polska Kaucja oraz Zwrotka. Nie ma informacji o innych firmach, które wyraziłyby zainteresowanie pełnieniem roli operatora systemu kaucyjnego w Polsce.
Podsumowanie
Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce to krok milowy w kierunku zrównoważonej gospodarki odpadami. Wybór odpowiedniego operatora jest kluczowy dla sukcesu tego systemu. PolKa – Polska Kaucja oraz Zwrotka to główni kandydaci na operatorów systemu kaucyjnego. Decyzja Ministra Klimatu i Środowiska zapewnia stabilność i ciągłość działania systemu na okres 10 lat, co jest niezbędne do osiągnięcia zamierzonych celów środowiskowych.